زیرشبکه یا سابنت یک مفهوم منطقی در تعریف آدرس های IP می باشد که به ما کمک می کند تا با تقسیم شبکه به یک یا دو شبکه دیگر عمل زیرشبکه سازی یا Subnetting را انجام دهیم. تمامی کامپیوتر هایی که در یک زیرشبکه قرار دارند، بوسیله یک گروه از بیت های موجود در آدرس IP آنها مشخص می شوند که بوسیله این تفکیک منطقی آدرس IP آنها را می توان به دو بخش شناسه شبکه و شناسه میزبان تقسیم کرد. دلیل استفاده از چنین تکنیکی عموما تقسیم بار کاری بین زیر شبکه ها می باشد تا بتوان با استفاده از آن ترافیک شبکه را در بخش هایی از آن کاهش داد، زیرا دیگر بسته های براودکست شده به تمام بخش های شبکه منتقل نمی شوند و تنها در بخشی از زیر شبکه که در آن قرار دارند پخش می شوند و بهمین دلیل بار کاری مسیریاب ها در شبکه های بزرگ کمتر می شود که به بهره وری بهتر شبکه منجر می شود.
همانگونه که پیشتر نیز طی مطلبی که در مورد آدرس های IP ارائه شده بود گفته بودیم که یک آدرس IP شامل دو بخش می شود که بعنوان مثال در آدرس 192.168.1.1 اگر مقدار آنرا یک عدد معمولی بمانند 25 فرض کنیم مقدار 2 در آن ارزش دهگان آن را نشان می دهد و عدد 5 ارزش یکان آنرا نشان می دهد حال اگر همین دیدگاه را به آدرس های IP بست دهیم، مقدار 192.168.1.0 به ما در شناسایی آدرس شبکه کمک می کند که آنرا شناسه شبکه می گویند و عدد یک هم شناسه میزبان می باشد که نشان دهنده آدرس دستگاهی است که آن آدرس بدان اختصاص داده شده است. اما با تبدیل یک آدرس به مقادیر دودویی خواهیم داشت که مقدار آدرس 192.168.1.1 به 11000000.10101000.00000001.00000001 تبدیل می شود که بصورت پیش فرض هشت رقم آخر نشان دهنده شناسه میزبان می باشد و الباقی شناسه شبکه را تشکیل خواهند داد. اما در صورتیکه بخواهیم زیرشبکه سازی کنیم بایستی از یک الگو برای جدا سازی یک شبکه به چند زیر شبکه استفاده کنیم که به این الگو سابنت مسک می گوییم. کاری که سابنت مسک انجام می دهد اینست که می تواند طول رشته اعداد نشان دهنده شناسه شبکه را مشخص نماید که برای اینکار از گذاشتن یک به جای اعدادی که بایستی شناسه شبکه را نشان دهند استفاده می کند. این بدان معنی است که در آدرس بالایی سابنت مسک بجای تمامی 24 رقم اول یک گذاشته است که برابر می شود با 11111111.11111111.11111111.00000000 و در صورتیکه این رشته اعداد را به مبنای دهدهی تبدیل کنیم برابر با عدد 255.255.255.0 خواهد شد.
چگونه سابنت مسک ها را ایجاد می کنیم؟
حال که با مفهوم زیرشبکه آشنا شده اید بیایید سعی کنیم تا زیرشبکه سازی کنیم، ولیکن دلیل شما از اینکار هنوز مشخص نشده است و شما بایستی انگیزه لازم را برای انجام اینکار بدست آورید. در این سناریو فرض کنید که شما می خواهید دسترسی کامپیوتر های یک بخشی از شبکه را به سایرین محدود سازید که بدین معنی می باشد که آنها نتوانند براحتی با یکدیگر ارتباط داشته باشند. اگر ساختار شبکه شما از قبل مشخص شده باشد و همه کامپیوتر ها بروی شبکه 192.168.1.0 فعالیت می کنند شما می توانید تنها با افزودن با ارزش ترین بیت شناسه میزبان به شناسه شبکه، سابنت مسک آنرا به 255.255.255.128 تبدیل خواهیم کرد و با تبدیل این عدد به مبنای دودویی مقدار آن برابر با 11111111.11111111.11111111.10000000 خواهد شد که نشان می دهد که شما تنها می توانید از هفت بیت آخر برای نشان دادن آدرس میزبان ها استفاده کنید. پس از با داشتن هفت بیت بیشترین تعداد آدرسی که شما می توانید ایجاد نمایید 128 عدد می باشند که بدین معنی می باشد که در آن زیر شبکه دیگر نمی توانید 256 کامپیوتر داشته باشید و هر زیر شبکه به حدود 128 کامپیوتر محدود می شود. پس دو شبکه مجزا خواهیم داشت که یکی از آدرس 192.168.1.0 شروع می شود و به آدرس 192.168.1.127 ختم می شود و دیگری از آدرس 192.168.1.128 شروع می شود و به آدرس 192.168.1.255 خاتمه می یابد، ولیکن این نحوه نگاه کردن بسیار سطحی می باشد و در عمل شما می توانید زیرشبکه هایی با اندازه های متفاوت داشته باشید که در آینده به این تکنیک ها هم خواهیم پرداخت. نکته پایانی اینکه در زیرشبکه های ایجاد شده بالا شما دقیقا نمی توانید 128 عدد میزبان داشته باشید و دلیل آن هم این است که آدرس 192.168.1.0 آدرس نشان دهنده شبکه می باشد و آدرس 192.168.1.127 نیز نشان دهنده آدرس براودکست ( Broadcast) آن زیرشبکه می باشد.
استفاده از سابنت مسک ها می تواند در شبکه ها بسیار کاربردی باشد ولیکن در صورتیکه آدرس ها بصورت دستی داده شده باشند و شما بعنوان مدیر شبکه کنترلی بر روی آنها نداشته باشید ممکن است کاربران بتوانند با تغییر آدرس IP خود و سابنت مسک آن به سایر بخش های شبکه نیز دسترسی پیدا کنند و بهمین دلیل در شبکه های معمولی در صورتیکه تمایل به مدیریت بهتر شبکه ها داشته باشید از شبکه های مجازی (VLAN) در سوئیچ های قابل مدیریت استفاده می شود.
